W ostatniej dyskusji na temat deflacji, która pojawiła się po raz pierwszy w historii trzeciej Rzeczpospolitej nieco brakuje mi szerszego kontekstu, czyli tego, co naprawdę wiemy o finansach i ekonomii. W maju przedstawiałem pewien prosty test z trzema pytaniami, który wskazuje, że niestety większość ludzi należy do analfabetów finansowych.
 |
| Fot. sxc.hu |
1) Posiadasz 100 zł i wpłacasz środki na odnawialną lokatę oprocentowaną 2 procent rocznie. Ile będziesz mieć pieniędzy na rachunku po pięciu latach, jeśli nie będziesz wycofywać środków?
A) więcej niż 102 zł
B) dokładnie 102 zł
C) mniej niż 102 zł
D) nie wiem/odmawiam odpowiedzi
2) Oprocentowanie twojego konta wynosi 1 procent rocznie, a roczna inflacja 2 procent. Czy po roku możesz kupić:
A) więcej niż dziś
B) dokładnie tyle samo
C) mniej niż dziś
D) nie wiem/odmawiam odpowiedzi
3) Czy uważasz, że następujące stwierdzenie "Kupno akcji pojedynczej spółki jest mniej ryzykowne, niż kupno funduszu akcji" jest:
A) prawdziwe
B) fałszywe
C) nie wiem/odmawiam odpowiedzi
 |
| Lokata od 30 do 50 tys. zł, zakładana w oddziale Expandera; nowi klienci, gwarancje BFG |
Dla części osób rozwiązanie wydaje się banalnie proste, a jednak aż 96 procent Rosjan nie udzieliło właściwych odpowiedzi. Niewiele lepsze wyniki osiągnęli: Amerykanie (70 procent), Szwedzi (79 procent) czy Japończycy (73 procent).
Dlatego powinienem je podać:
1) A
2) C
3) B
Pewne kontrowersje wzbudza pytanie numer dwa, ponieważ ważna jest inflacja wyliczana samodzielnie (tak jak zrobił to na przykład Krzysztof z bloga Metafinanse), a nie ta podawana przez GUS.
W badaniu brakowało Polaków, więc tę lukę miał wypełnić raport przygotowany przez Instytut Wolności i Raiffeisen Polbank. Badanie przeprowadziła w styczniu 2014 r. firma Millward Brown (próbka tysiąca Polaków w przedziale wiekowym 15-74 lata).
Najwięcej problemów przysparza rozróżnienie procentów od punktów procentowych, z czym miało kłopot aż 92 procent - niestety na stronie 15 raportu nie widać pytania, tylko same odpowiedzi.
W takim razie poszukajmy innych, na których większość "poległa" i zmierzmy się z nimi.
1. Na jakim poziomie utrzymywała się inflacja w Polsce w 2012 roku? Proszę podać wynik rok do roku w procentach.
A) 0%
B) 1-2%
C) 3-5%
D) 5-7%
E) Powyżej 7%
F) Nie wiem/trudno powiedzieć
2. Od czego odprowadzany jest podatek od dochodów kapitałowych, zwany potocznie podatkiem Belki?
A) Od lokat jednodniowych
B) Od kont oszczędnościowych
C) Od kwoty wypłacanej spadkobiercy otwartego funduszu emerytalnego
D) Wszystkie powyższe są poprawne
E) Nie wiem/trudno powiedzieć
3. Ile mamy obecnie progów podatkowych?
A) Jeden
B) Dwa
C) Trzy
D) Nie wiem/trudno powiedzieć
4. Czy wejście w wyższy próg podatkowy zmienia sposób obliczania podatku dla całego dochodu?
A) Tak
B) Nie
C) Nie wiem/trudno powiedzieć
5. Zależy Pani/Panu na jak największym zysku, nawet kosztem niższego bezpieczeństwa. Co daje szansę na największe zyski?
A) Fundusze inwestycyjne
B) Lokata
C) Rachunek oszczędnościowy
D) Nie wiem/trudno powiedzieć
6. Gdyby Pan/Pani chciał wybrać najbardziej ryzykowną inwestycję, na której można najwięcej stracić, ale też najwięcej zyskać, co by Pan/Pani wybrał(a)?
A) Akcje
B) Obligacje
C) Fundusze mieszane
D) Nie wiem/trudno powiedzieć
7. Przypuśćmy, że chce Pan/Pani zainwestować w roczną lokatę z oprocentowaniem 1,5% w skali roku, podczas gdy inflacja wynosi 2% w skali roku. Ile będzie Pan/Pani mógł/mogła kupić za pieniądze odłożone na takiej lokacie po roku?
A) Więcej niż dziś
B) Mniej niż dziś
C) Dokładnie tyle samo
D) Nie wiem/trudno powiedzieć
Pytań padło sporo więcej i zainteresowanych odsyłam do źródła.
A jak wyglądają prawidłowe odpowiedzi według Millward Brown?
1) C
2) D
3) B
4) B
5) A
6) A
7) B
Przyznam, że układający pytania pokpili sprawę. O co chodzi? Wiele z nich jest niejednoznacznych i bardziej skomplikowanych, niż się wydaje na pierwszy rzut oka.
Czy zgadzacie się ze mną? Zapraszam do komentarzy?
Na przykład ciężko jest sobie przypomnieć, że średnioroczna inflacja CPI w 2012 roku wyniosła 3,7 proc. Jeśli ktoś tego nie pamięta, wcale nie musi być analfabetą ekonomicznym. Poza tym same przedziały do wyboru są delikatnie mówiąc "skopane".
Z kolei dla mnie zupełnie niejasne jest pytanie o progi podatkowe - dla osób fizycznych formalnie są dwa 18 i 32 procent, ale osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą być na przykład na ryczałcie, gdzie występują różne stawki. Z kolei firmy zasadniczo płacą podatek CIT 19 procent i z tej furtki czasem korzystają dobrze opłacani menedżerowie. Dlatego trzeba było wyraźnie dopisać w pytaniu "dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej".
A już pytanie z "podatkiem Belki" mocno mnie zafrasowało - opodatkowanie środków dziedziczonych w OFE zahacza o wiedzę specjalistyczną i nie bardzo rozumiem sens zadawania go "ludziom z ulicy".
Przeglądając resztę co najmniej kilka razy musiałem się zatrzymać przy pytaniu i nie do końca satysfakcjonuje mnie "prawidłowa odpowiedź" - na przykład określenie kart płatniczych i ich limitów na stronie 22.
Z tych powodów ostrożnie podchodziłbym do końcowych wniosków z raportu i analiz, takich jak ta w Obserwatorze Finansowym. Poczekajmy na ankiety z bardziej przemyślanymi pytaniami, na które da się udzielić odpowiedzi bez głębokiej analizy połączonej z interpretacją, co autor miał na myśli.
A na koniec mam dobrą wiadomość dla uczestników konkursu ogłoszonego na blogu pod koniec lipca, w którym do wygrania była książka "Trader doskonały" Van K. Tharpa.
Oto pięcioro laureatów:
W tej sprawie skontaktuje się z Wami mailowo Michał Szafrański. Serdecznie gratuluję!
