Jak widać, złoto przeliczane na dolary wyrysowało szczyt późnym latem w 2011 roku i od tamtej pory dryfowało w bok, aby ostatnio dynamicznie wybić się w dół (poszukujących bezpośrednich przyczyn odsyłam do odpowiedniego wpisu).
No to może w takim razie rynki nie boją się inflacji, a złoto zapowiada nam deflację?
Byłoby to spełnieniem największego koszmaru Bena Bernanke, który latami studiował amerykański Wielki Kryzys, a jego doktryna opiera się na walce z deflacją za wszelką cenę.
Przy okazji przypomnę fanom Jima Rogersa promującego wszędzie "soft commodities", że w 1935 roku polski rolnik za te same produkty otrzymywał średnio tylko jedną trzecią tego, co w 1928 roku. Dlatego byłbym bardzo ostrożny z prognozowaniem hossy na towarach rolnych. Różnie bywa. Dowód?
Zauważmy, że Bank Rezerwy Federalnej wciąż pompuje na rynki pieniądze i być może jakiś strumień zbierany przez banki jest kierowany na rynki kapitałowe, umożliwiając spektakularne wzrosty w USA?
Nas bardziej interesuje krajowy rynek i tu od początku roku konsekwentnie schodzimy coraz niżej.
Indeks szerokiego rynku stracił blisko 8 proc., a WIG20 aż 11 proc., co nie wygląda zbyt ciekawie. Choć patrząc na długoterminowy wykres, gwałtowne załamanie sprzedaży biuletynów oraz ruchu na blogach giełdowych może nastąpić po zejściu poniżej minimów z 2011 i 2012 roku, a do nich pozostało jeszcze sporo zapasu:
Zastanawiając się nad dalszym rozwojem wydarzeń, wróćmy do deflacji.
Ceny towarów i usług podawane przez GUS wzrosły przez ostatni rok średnio o zaledwie 1 proc. Ostatnio takie wartości widziano w czerwcu 2006 roku. A niektórzy za deflację uważają już spadek inflacji właśnie poniżej najświeższego odczytu GUS-u, czyli 1 proc.
Czy tak wygląda sytuacja tuż przed atakiem hiperinflacji?
Deflację możemy też ujmować jako ograniczenie podaży pieniądza i kredytu.
Jeżeli ona faktycznie nadejdzie, akcje powinny tanieć, tak jak w Japonii po 1990 roku:
Malejący popyt na produkty firm (po co mam kupować dziś, skoro jutro będzie taniej) pogorszy perspektywy zysków spółek giełdowych, co uruchamia całą spiralę deflacyjną: brak popytu zmusza firmy do zwolnień ludzi; bezrobotni nie mają pieniędzy na wydatki, a posiadający pracę wstrzymują się z dużymi zakupami itd.
Inna teoria głosi, że malejące ceny wymuszają większą produktywność, co napędziło gwałtowny rozwój USA w XIX wieku.
Oczywiście, w takim środowisku są wyjątki i nawet w bessie niewielka część akcji drożeje, ale kto da nam gwarancję, że trafimy akurat na takie?
Ogólnie w czasie bessy najrozsądniej czekać z gotówką na koncie, albo obstawiać spadki (to dla nieco większych ryzykantów).
Poza tym firmy mogą mieć jeszcze większe problemy z wypełnianiem swoich zobowiązań i dlatego obligacje korporacyjne nie są dobrym pomysłem w bessie.
W tej sytuacji warto śledzić dane makroekonomiczne, które teraz będą napływać. Większość ekonomistów z głębokim przekonaniem mówi o odbiciu w polskiej gospodarce, które ma nastąpić już w III kwartale. No to zobaczymy... A jak nie będzie odbicia?
A może w środowisku deflacyjnym dobre są nieruchomości?
Patrząc na fatalną sytuację demograficzną w Polsce i na rynku deweloperskim, ostatnio podśmiewaliśmy się z pośrednika, z jednej strony zaklinającego rzeczywistość słowami "Ceny mieszkań rosną jak na drożdżach", a z drugiej po cichu zwalniającego kilkaset osób.
Sporo do myślenia daje też informacja na temat amerykańskiego rynku nieruchomości przypomniana przez wybitnego ekonomistę Roberta J. Shillera: zanim zaczęto pompować bańkę w stuleciu zakończonym w 1990 roku realne ceny domów (czyli skorygowane o inflację) rosły średniorocznie zaledwie o 0,2 proc.
Ze względu na zmiany ustrojowe i różne zawieruchy trudno o takie przekrojowe dane dla Polski.
Jak zawsze - pojawiają się tu różne przypadki i zawsze znajdą się wygrani, nawet w Lotto.
No to może surowce?
Nie bardzo - po co komu surowce, jeśli ogranicza się produkcję i nie ma popytu konsumenckiego? Można robić interwencyjny skup i fałszować dane jak Chińczycy. Jednak są to tylko krótkoterminowe harce.
Co w takim razie robić i jak chronić oszczędności?
Tu powinien działać zdrowy rozsądek - najpierw zastanówmy się nad własną pozycją zawodową i kondycją naszej firmy/instytucji. Im mniej jest pewna, tym większego bufora potrzebujesz w razie utraty pracy/plajty. Po prostu trzeba zwiększyć poziom oszczędności, zarówno w gotówce i jej ekwiwalentach, jak też na lokatach..
Te pieniądze mogą się okazać potrzebne szybciej niż myślisz.
A czy warto zdywersyfikować środki o waluty obce?
Ostatnio rozważaliśmy dość egzotyczną koronę szwedzką, ale ktoś przytomnie zauważył, że w razie totalnego kryzysu lepiej postawić na nieco bardziej płynne waluty. I tu może tymczasowo warto zastanowić się na dolarem?
Dlaczego?
Za siłą amerykańskiej waluty w dużej mierze stoi jej zawzięcie utrzymywany status waluty rezerwowej świata, o który Amerykanie będą zabiegać w ten, czy inny sposób (ostatecznie poprzez US Army).
Sam jakoś nie pałam zbyt wielkim entuzjazmem do tej opcji, ponieważ po sławnym przekręcie z opcjami walutowymi i wystrzałowym rajdzie zakończonym w lutym 2009 roku na wykresie USD/PLN nie widzę niczego ciekawego:
Na koniec napiszę, że sam mam poważne wątpliwości czy faktycznie czeka nas recesja i bessa deflacyjna, więc z tym większym zainteresowaniem będę śledził dane makro oraz kolejne odczyty naszych indeksów giełdowych (w końcu giełda zwykle wyprzedza zjawiska z realnej gospodarki).
A co potem?
Słyszałem od pewnych fanów wiedeńskiego walca, że kolejnym etapem jest wysoka inflacja wywołana przez drukarzy w koszulkach z napisem Keynes z jednej, a Krugmam z drugiej strony.